برات چیست

برات چیست : برای برات ، تعریف مشخصی ارائه نشده است. ولی با توجه به مواد 223 و 223 قانون تجارت می توان آن را چنین تعریف نمود :

برات حواله کتبی است که به موجب آن صادر کننده برای به شخص دیگری دستور می دهد که مبلغ مشخصی را به محض رویت یا در تاریخ معین در وجه وی یا شخص ثالث و یا به حواله کرد او بپردازد.

توضیح (در توضیح برات چیست) :

از تعریف فوق استنباط می شود که در ارتباط با برات احتمال دارد دو یا سه نفر شرکت داشته باشند که نفر اول شخص برات دهنده یا برات کش و نفر دوم شخص متعهد برات یا برات گیر و نفر سوم شخص دریافت کننده وجه برات یا ذینفع نامیده می شوند.

در صورتی که دریافت کننده وجه برات یا ذینفع ، همان شخص برات دهنده یا برات کش باشد ، دو نفر در ارتباط با برات شرکت دارند.

نکته :

یکی از تفاوت های بین برات و سفته این است که معمولاً محل زندگی برات دهنده یا متعهد برات در یک مکان نیست.

بنابر این شخص برات دهنده مبلغ و سررسید برات را بر روی برات نوشته و نام ذینفع را نیز در روی برات مشخص می کند و برای شخص برات گیر یا متعهد ارسال می دارد.

قبولی برات (در توضیح برات چیست) :

شخص متعهد پس از دریافت برات شرایط پرداخت و مبلغ آن را بررسی نموده ، در صورتی که مورد قبول وی باشد ، آن را امضاء می کند ( به این مساله قبولی برات گویند ) و برای شخص دارنده برات ( ذینفع ) ارسال می دارد.

نکول برات :

چنانچه مبلغ و سررسید برات مورد موافقت متعهد قرار نگیرد ، عین برات را به صادر کننده آن عودت می دهد.

در برخی موارد متعهد ، برات را با شرط می پذیرد که شرط مورد نظر بر روی برات قید می شود.

عدم قبولی برات یا قبولی شرط را نکول برات می گویند.

تاریخ پرداخت برات :

برات های تجاری را از نظر تاریخ پرداخت وجه می توان به سه نوع تقسیم نمود :

1-برات دیداری یا عندالمطالبه (در توضیح برات چیست) :

براتی است که به مجرد مراجعه ذینفع به شخص متعهد و مطالبه وجه آن ، شخص شخص متعهد ملزم به پرداخت وجه آن می باشد.

2-برات به وعده از دیدار :

براتی است که وجه آن به فاصله زمانی مشخص از تاریخ رویت برات توسط برات گیر پرداخت گردد.

براتی که با این شرط تکمیل می شود باید تاریخ رویت آن با حروف نوشته شود ، تا روز سررسید آن مشخص گردد.

3-برات به وعده از تاریخ صدور :

براتی است که تاریخ سررسید آن به هنگام تنظیم برات مشخص می شود.

به دلیل شرکت بیش از دو نفر در تنظیم برات ، موارد صدور برات ، قبولی برات و پرداخت برات را در دفاتر متعاملین مطرح می کنیم و نحوه ثبت های آن را توضیح می دهیم.

عملیات حسابداری برات (در توضیح برات چیست) :

ثبت عملیات در دفاتر صادر کننده برات ( برات کش ) :

در هنگام صدور برات ، صادر کننده برات هیچ گونه ثبتی را در دفاتر خود انجام نمی دهد ولی به محض اطلاع از قبولی برات ، یکی از ثبت های زیر را انجام خواهد داد :

1 )

در صورتی که دریافت کننده برات ( ذینفع ) خود ، صادر کننده برات باشد :

حساب اسناد دریافتنی                                xx

.                    حساب های دریافتنی                      xx

اطلاع از قبولی برات صادره

2 ) (در توضیح برات چیست)

در صورتی که دریافت کننده وجه برات ( ذینفع ) شخص دیگری باشد.

در این حالت نیز در زمان صدور برات هیچ گونه ثبتی در دفاتر صادر کننده برات انجام نمی شود  به محض اعلام قبولی از طرف شخص متعهد ، ثبت زیر در دفاتر صادر کننده برات صورت می گیرد :

حساب های پرداختنی ( ذینفع برات )                  xx

.           حساب های دریافتنی ( متعهد )                           xx

اطلاع از قبولی برات صادره

با اعلام قبولی برات از طرف متعهد ، صادر کننده برات معادل مبلغ برات را از بدهی شخص متعهد کم می کند و به همان مبلغ از مطالبات شخص دینفع می کاهد.

پرداخت وجه برات در سررسید معین (در توضیح برات چیست) :

دریافت کننده وجه برات شخص صادر کننده برات باشد :

در صورتی که صادر کننده برات ، دریافت کننده وجه آن باشد و برات در سررسید تعیین شده از طرف متعهد پرداخت شود ، ثبت لازم در دفتر صادر کننده برات به صورت زیر می باشد :

1 )

وجه برات مستقیماً توسط صادر کننده به طور نقد دریافت شود :

حساب صندوق                                             xx

.           حساب اسناد دریافتنی                                     xx

وصول نقدی وجه برات

2 ) (در توضیح برات چیست)

در صورتی که برات جهت وصول ، به بانک واگذار شود تا از طریق بانک وصول گردد در دو مرحله ثبت های زیر انجام می شود :

زمانی که برات به بانک واگذار می شود :

حساب اسناد دریافتنی در جریان وصول                 xx

.                    حساب اسناد دریافتنی                              xx

واگذاری برات به بانک جهت وصول

هنگامی که وجه برات توسط بانک وصول شود :

حساب بانک                                               xx

.         حساب اسناد دریافتنی در جریان وصول                 xx

وصول وجه برات توسط بانک

3 )

دریافت کننده برات شخص ثالثی باشد (در توضیح برات چیست) :

در این صورت در دفاتر صادر کننده برات هیچ گونه ثبتی انجام نمی شود.

احتمال دارد وجه برات در سررسید پرداخت نشود :

الف )

در صورتی که دارنده برات شخص صادر کننده باشد و برات نزد خودش باشد :

حساب های دریافتنی                                    xx

.                    حساب اسناد دریافتنی                              xx

نکول وجه برات

ب ) (در توضیح برات چیست)

در صورتی که دارنده برات شخص صادر کننده باشد و برات نزد بانک باشد :

حساب های دریافتنی                                        xx

.      حساب اسناد دریافتنی در جریان وصول                    xx

نکول وجه برات

ج )

در صورتی که دارنده برات شخص دیگری باشد (در توضیح برات چیست) :

دارنده برات برای وصول وجه آن به شخص متعهد مراجعه کند و یا آن را واخواست نماید در دفاتر صادر کننده برات هیچ گونه ثبتی انجام نمی شود.

احتمال دارد شخص دارنده برات برای وصول وجه برات به صادر کننده مراجعه نماید و وجه برات را دریافت کند ( به دلیل داشتن مسئولیت تضامنی شخص صادر کننده برات و شخص متعهد نسبت به پرداخت وجه برات )  دو ثبت زیر به طور توام در دفاتر صادر کننده برات انجام می گیرد :

حساب های دریافتنی ( متعهد )                                   xx

.                    حساب های پرداختنی ( ذینفع )                       xx

عدم پرداخت وجه برات توسط متعهد

حساب های پرداختنی ( ذینفع )                       xx

.              حساب صندوق یا بانک                             xx

پرداخت وجه برات صادره عهده ….

با دو ثبت بالا طلب دارنده برات پرداخت شده و از حساب ها حذف می گردد و متعهد برات نیز در ردیف حساب های دریافتنی ( مطالبات عادی ) قرار می گیرد.

ثبت عملیات برات در دفاتر متعهد ( برات گیر ) (در توضیح برات چیست) :

الف )

پس از امضای برات توسط متعهد ( اعلام قبولی برات ) نامبرده موظف است که ثبت زیر را در دفتر روزنامه انجام دهد :

حساب های پرداختنی                                    xx

.                    حساب اسناد پرداختنی                              xx

اعلام قبولی نسبت به برات صادره مورخ ….

ب )

در صورتی که وجه برات در سررسید توسط متعهد پرداخت گردد ثبت لازم به صورت زیر می باشد :

حساب اسناد پرداختنی                              xx

.                حساب صندوق یا بانک                        xx

پرداخت وجه برات در سررسید مقرر

ج ) (در توضیح برات چیست)

چنانچه وجه برات در سررسید پرداخت نشود معمولاً ثبتی انجام نمی گیرد ولی می توان ثبت زیر را در دفتر متعهد انجام داد :

حساب اسناد پرداختنی                              xx

.                حساب های پرداختنی                         xx

عدم پرداخت وجه برات در سررسید مقرر

ثبت عملیات برات در دفاتر دارنده آن ( ذینفع ) :

زمانی که برات امضاء شد از طرف متعهد به ذینفع ارسال می شود ، شخص ذینفع ثب زیر را در دفتر خود انجام می دهد :

حساب اسناد دریافتنی                                     xx

.        حساب های دریافتنی ( صادر کننده برات)              xx

دریافت قبولی برات

حساب اسناد دریافتنی از زمان دریافت برات تا زمان سررسید ، در دفاتر نگهداری می گردد.

در سررسید امکان دو حالت وجود دارد (در توضیح برات چیست) :

حالت اول : وجه برات در سررسید پرداخت شود :

حساب بانک یا صندوق                                      xx

.                    حساب اسناد دریافتنی                              xx

وصول وجه برات

حالت دوم : وجه برات در سررسید پرداخت نشود (در توضیح برات چیست) :

در این صورت طبق مفاد قانون تجارت ذینفع برات می تواند به متعهد و صادر کننده برات برای وصول وجه برات مراجعه نماید.

الف )

ذینفع به متعهد مراجعه نماید :

حساب های دریافتنی ( متعهد )                           xx

.                    حساب اسناد دریافتنی                              xx

عدم وصول وجه برات

ب )

ذینفع به صادر کننده برات مراجعه نماید :

حساب های دریافتنی ( صادر کننده )                      xx

.                    حساب اسناد دریافتنی                              xx

عدم وصول وجه برات

در صورت وصول وجه برات ثبت زیر صورت می گیرد (در توضیح برات چیست) :

حساب صندوق یا بانک                                       xx

.          حساب های دریافتنی ( صادر کننده )                      xx

بابت وصول وجه برات