شرکت های عملی
شرکت های عملی : بعضی اوقات اتفاق می افتد که اشخاص شرکتی برای اشتغال به امور تجاری تشکیل می دهند ، بدون این که آن را به صورت یکی از انواع شرکت های تجاری در آورده باشند.
تکلیف این نوع شرکت ها را ماده 220 قانون تجارت معین کرده است و مقرر داشته :
هر شرکت ایرانی که فعلاً وجود داشته باشد یا در آتیه تشکیل شود و با اشتغال به امور تجارتی خود را به صورت یکی از شرکت های مذکور در قانون در نیاورد و مطابق مقررات مربوط به آن شرکت عمل ننماید ، شرکت تضامنی محسوب شده و احکام راجع به شرکت های تضامنی در مورد آن اجرا می گردد.
پس چنین شرکتی عملاً شرکت تضامنی است هر چند به این عنوان به ثبت نرسیده است و به همین جهت اصطلاح ” شرکت عملی ” را بر آن اختیار می کنند تا از سایر شرکت ها متمایز باشد.
ماهیت شرکت های عملی
ضمناً به موجب ماده 47 قانون ثبت اسناد و املاک ، شرکت نامه باید در دفتر اسناد رسمی به ثبت برسد و الا طبق دستور ماده 48 قانون در هیچ یک از ادارات و محاکم پذیرفته نخواهد شد.
یعنی بر له صاحبان آن سندیت نخواهد داشت ، چون معمولاً مدت شرکت عملی کوتاه است.
برای این گونه شرکت ها نه محل جداگانه ای برای شرکت اجاره می شود و نه کارمندان مخصوصی برای اداره آن استخدام می شوند و حتی غالباً دفاتر جداگانه ای نیز برای آن نگهداری نمی شود.
هر یک از شرکاء قسمتی از معاملات مربوط به شرکت را از طریق موسسه خود انجام داده و در دفاتر خود ثبت می نمایند.
به این ترتیب در شرکت های عملی مسائل خاصی پیش می آید که در شرکت تضامنی معمولی وجود ندارد.
نحوه نگهداری حساب در دفاتر شرکا
هر یک از شرکا در دفتر خود یک حساب شرکت عملی برای ثبت معاملاتی که توسط او انجام گرفته است باز می کند.
این حساب مانند یک حساب شخصیت عمل شده و کلیه پرداخت های مربوط به این شرکت به این حساب بدهکار و کلیه پرداخت های مربوط به شرکت به آن بستانکار می گردد.
به این ترتیب معمولاً دفاتر هیچ یک از شرکا حاوی کلیه معاملات مربوط به شرکت اولی نخواهد بود و بنابر این پس از انجام مقصود شرکت دفاتر هیچ یک از طرفین سود و زیان نهایی شرکت را نشان نخواهد داد.
به این جهت پس از خاتمه شرکت عملی یک حساب آماری شرکت عملی به شکل یادداشت خارج از دفاتر شرکا تنظیم می شود که معاملات کلیه شرکا به نحوی که در حساب های جداگانه در دفاتر در آن ثبت شده است ، در این حساب با هم تلفیق شده و سود و زیان شرکت تعیین می گردد.
برای این منظور کلیه اقلامی که در حساب های شرکت در دفاتر شرکا بدهکار شده است به حساب آماری شرکت عملی ، بدهکار و کلیه اقلامی که در حساب های شرکت بستانکار شده است ، بستانکار خواهد شد.
محاسبه سود و زیان
به این ترتیب حساب آماری ، حاوی کلیه دریافت ها و پرداخت های مربوط به شرکت عملی بوده و اختلاف طرفین این حساب ، نماینده سود یا زیان شرکت خواهد بود.
هر یک از شرکا پس از تعیین سهم سود یا زیان خود از شرکت ، سهم خود را به حساب شرکت عملی در دفاتر خود بدهکار و به حساب سود و زیان خود ، بستانکار خواهد کرد و بالعکس ، سهم زیانی خود را به حساب شرکت عملی بستانکار و به حساب سود و زیان خود بدهکار خواهد نمود.
به این ترتیب ، حساب شرکت عملی در دفاتر هر یک از شرکا بابت کلیه پرداخت هایی که شریک مذکور به عمل آورده ، همچنین سهم منافع او به شرکت بدهکار می شود.
یعنی در حقیقت کلیه مبالغی که شرکت به او بدهکار است ، در این حساب بدهکار می گردد و بالعکس این حساب با کلیه دریافت های شریک مزبور اعم از حاصل فروش یا مبالغ دریافتی از سایر شرکا و همچنین با سهم سود شریک مزبور بستانکار می شود.
اتمام کار و بستن حساب ها (در توضیح شرکت های عملی) :
یعنی کلیه مبالغی که شرکت از او طلب کار است در این حساب بستانکار می گردد.
در نتیجه مانده حساب شرکت عملی در دفتر هر یک از شرکا نماینده مبلغی خواهد که شریک مزبور از شرکا طلب کار و یا به آن بدهکار است که یا دریافت مانده بدهکاری از سایر شرکا و یا پرداخت مانده بستانکاری به سایر شرکا به حساب شرکت عملی بین شرکا تسویه خواهد شد.
باید توجه داشت که ، همان طور که در بالا گفته شد حساب آماری شرکت عملی که برای تعیین سود یا زیان ویژه آن تنظیم می شود ، همان طور که از اسمش قابل استنباط است ، فقط یک حساب آماری بوده و در دفاتر هیچ یک از شرکا ، منعکس نشده و جزو ثبت دو طرفه عملیات مربوط به شرکت نمی باشد.
